Kokkur

Færsluflokkur: Matur og drykkur

Formulæ

Tegund: Rauðvín
Land: Ítalía
Hérað: Toscana
Framleiðandi: Barone Ricasoli
Berjategund: Sangiovese
Styrkleiki: 13%
Stærð: 75 cl
Verð: sjá verðlista
Sölustaðir: Akureyri Hafnafjörður Seltjarnarnes Kringlan Heiðrún

Formulæ kemur frá hlíðum Brolio kastala í Chianti, Toscana. Þetta 100% Sangiovese vín er að hluta til látið vera á litlum eikartunnum í 6 mánuði og þar næst er það látið jafna sig í 3 mán á flöskunni. í nefi er vínið ávaxtamikið með sterk vanillu einkenni. Vín með góða fyllingu og langt rúsinukennt eftirbragð.

Formulæ er aðlaðandi vín og hentar fjölbreyttri matargerð í léttari kantinum.

Árið 1871 skrifaði Bettino Ricasoli þekktum Pisan lærismanni frá niðurstöðum sínum í rannsókn sinni á vínum ræktuðum í Brolio. Hann varð þess vís að Sangiovese, sem var síðar notað í Chianti formúlu sína, var sú þrúga sem gaf sig best á svæðinu

Pizza með Mozzarella, tómötum og pestó

Uppskrift fyrir einn til tvo:

1 tilbúinn pizzabotn (12")
1 krukka Sacla grænt pestó
250 gr. Galbani Mozzarella ostur, niðurskorinn
2 tómatar, þunnt niðursneiddir
2 msk. Cirio tómatmauk (tomato purée)
25 gr. fersk basillauf, rifin
Nýmalaður svartur pipar

1. Forhitið ofninn í 220ºC

2. Dreifið tómatmauki ofan á pizzabotninn.

3. Setjið Mozzarella ostinn og tómatsneiðarnar ofan á.

4. Kryddið eftir smekk.

5. Bakið pizzuna í ofni í 12 til 15 mín.

6. Setjið pestó, eftir smekk, ofan á pizzuna. Stráið basillaufum ofan á. Berið fram strax.

Saltfiskur par excellence

Undanfarin ár hefur saltfiskneysla aukist á Íslandi. Þessi eðalafurð hefur verið færð til vegs og virðingar af matreiðslumönnum mörgum hverjum sem útbúa hvern réttinn örðum girnilegri úr saltfiski. Almenningur hefur svo tekið við sér í kjölfarið og er farinn að búa til ólíkustu rétti með saltfisk í aðalhlutverki. Hin frábæra matreiðslubók Seiðandi saltfiskur og þorskréttir þjóðanna lagði einnig sitt af mörkum í að "kynna" möguleika hins frábæra hráefnis sem þorskur er fyrir landsmönnum. En hver er ástæðan fyrir því að saltfiskneysla og þorskneysla alment hefur ekki verið meiri á Íslandi í gegnum tíðina? E.t.v. er hluti af skýringunni sú að alltaf var fyrst og fremst litið á þorskinn sem dýrmæta útflutningsvöru sem væri of "dýrmæt" til eigin neyslu. Ítölum, Frökkum og Spánverjum þykir það mjög skrýtið og nær ótrúlegt þegar þeim er sagt að Íslendingar kjósi yfirleitt ýsu framyfir þorsk. Englendingar hófu fyrstir veiðar við Íslandsstrendur, eða á 15. öld og þar á eftir fylgdu þjóðverjar, Hollendingar og þar næst Frakkar. Þessar þjóðir skildu ekki eftir sig neina hefð sem sagði til um hvernig matreiða skyldi fiskinn. Þær veiddu og fluttu fiskinn strax á burt. Árið 1780 lagast nú staðan aðeins (ekki út frá uppskriftasjónarmiði, heldur að þjóðin var ekki hlunnfarin eins lengur) þegar Íslendingar bindast verslunarbandalagi við Spán og þar með verður útflutningur á saltfiski að lífæð þjóðarinnar sem hún byggir afkomu sína á, allt fram að seinni heimsstyrjöld. Líklega hefur þessi mikla virðing fyrir saltfisknum sem gulls ígildi ollið því að hér skapaðist ekki hefð fyrir saltfiskneyslu. Staðan er hins vegar allt önnur í löndunm þar sem saltfiskur hefur verið fluttur inn öldum saman eins og í Portúgal. Þar eru aðstæður þannig (strönd landsins liggur við úthaf) að ekki er hentugt að stunda veiðar þar að vetri til og því eðlilegt að þar hafi skapast hefð fyrir að salta fisk sem látinn er endast allt árið. Þar, sem og í Frakklandi og á Spáni hefur skapast mikil saltfiskhefð og ógrynni uppskrifta er að finna þar sem saltfiskur kemur við sögu. Öll þessi lönd eru vitanlega miklar matarkistur og mikil ræktun í þeim og því af nógu að taka til að sjóða saman ólíkustu uppskiftir með saltfiski sem og öðru hráefni. Portúgal á þó metið og sagt er að þeir eigi eina saltfiskuppskrift fyrir hvern dag ársins. Saltfiskur er þar daglegt brauð og því eiginlega nauðsynlegt að hafa réttina fjölbreytta til að menn fái ekki leið á fisknum. Íslendingar eru alltaf að setja sig meir og meir í spor S-Evrópumanna (aðallega) gagnvart eigin hráefni, þ.e. meta það og virða í ríkara mæli og uppgötva möguleika þess. Þessu ferli má líkja við bændafjölskyldu sem býr í afskekktum dal og skortir hvorki að býta né brenna. Á bænum er heimasæta sem gædd er óvenjumiklum tónlistargáfum. Forledrarnir heyra hana raula á leiðinni heim úr fjósinu, en gef því ekki mikinn gaum. Það er ekki fyrr en organistinn í sveitinni á leið hjá og heyrir stúlkuna syngja, sem hjólin fara að snúast og hann kemur þeim gömlu í skilning um að hér séu mikilr hæfileikar í húfi sem ekki skyldu fara til spillis.

Tími fyrir Beaujolais nouveau!

Þá er hann loksins runninn upp sælkerum heimsins til mikillar gleði, Beaujolais-dagurinn sem samkvæmt hefð er þriðji fimmtudagur í nóvember, en þá má fyrst kaupa hið nýja vín, Beaujolais nouveau. Hörðustu aðdáendur vínsins voru líklegast tilbúnir strax á miðnætti í gær á kaffihúsum og börum til að bragða á hinni nýju afurð. Í Frakklandi ríkja strangar reglur um Beaujolais nouveau vínið, enn strangari en t.d. á Ítalíu, enda er hið franska “nýja vín” talið hið eina sanna. Helstu reglurnar eru:

*Vínberin skulu tínd í kassa sem eru í minna lagi, þannig að vínberin kremjist ekki um of.

*Berin skulu svo geymd í loftþéttum geymum við 30gr. hita í 5-20 daga.

*Eftir það hefst víngerðin: pressun og gerjun og vínið verður til við svokallaða kolefnisbleytingu (carbonic maceration), sem veldur hraðgerjun berjanna, en um er að ræða aðferð sem fundin var upp í Frakklandi.

*Í Frakklandi eru einungis nýju berin notuð í Beaujolais nouveau-vínið (annars má ekki kalla það beaujolais nouveau), en á Ítalíu eru einnig til blönduð ný vín “novello”, þar sem ca. 70% af berjum eru ný, en svo er öðru víni blandað saman við við átöppun)

Hrein 100% novello-vín og náttúrlega beaujolais nouveau þarf að drekka ung og strax í febrúar hafa þau tapað miklu af ferskleikanum og ilminum sem einkennir þau. Semsagt tilvalið vín með jólamatnum. Blönduðu novello-vínin er hæt að drekka lengur eða allt fram í ágúst.

* Gamay er aðalvínberjategundin sem notuð er í beaujolais-vín og þar með beaujolais nouveau, en í ítölsk novello má nota hvaða vínberjategund sem er og því eru “novello”-vínin afar fjölbreytt. Beaujolais-hérað er ótvírætt föðurland Gamay-þrúganna, en talið er að upphaflega komi þrúgan frá samnefndu þorpi í Búrgúndhéraði.

Beaujolais nouveau með mat

Hið nýja vín hentar vel sem fordrykkur (vín skal drekka svalt og er tilvalið að gæða sér á því aðventunni ásamt hráskinku, speck, kryddpylsum, ostum, pizzum, pastasalötum og öðrum smáréttum. Beaujolais nouveau og novello-vín henta einnig vel með fiskréttum af flestum toga (grilluðum, bökuðum, steiktum), þar með talið saltfiskréttum. Vínið er einnig fyrirtak með sniglum (sem erfitt er að finna vín við hæfi með og þessi samsetning er heilög í augum Frakka). Vínið hentar einnig með “léttum” kjötréttum, s.s. hvítu kjöti og kálfasteikum og súpum, sérstaklega ef dálítið kryddaðar. Frakkar tala um að beujolais nouveau “aime la compagnie” eða “elski góðan félagsskap” og frá og með deginum í dag munu vinir og kunningjar hittast reglulega á vínbörum og sötra beaujolais nouveau með blönduðum kryddpylsum, hráskinku og ostum og ræða málefni líðandi stundar. Um vitin leikur hinn yndislegi ilmur hins nýja víns, bragðlaukarnir hoppa um af kæti yfir keim af skógarberjum liðins sumars, ilmur af rúsínum, fjólum, kirsuberjum... Það er eitthvað svo glaðlegt nýja vínið, svo fallega rautt og ljómandi og sumarlegt mitt í vetrinum! Ef borin eru fram önnur vín með málsverði en beaujolais nouveau, hvort sem um rauðvín eða hvítvín er að ræða, er best að byrja með nýja víninu. Munið ávallt að víndrykkja er best í hófi og er hluti af máltíðinni og að drekka aldrei vín eitt og sér.

B&G Beaujolais nouveau og Bolla novello verða komin í verslanir Á.T.V.R. í næstu viku

Affettati misti

Affettati misti er samheiti á ítölsku yfir þunnt niðursneiddar hráskinkur, speck, bresaola, skinkur, kjötpylsur og salamipylsur. Hvert hérað á Ítalíu býr yfir sinni hefð af "affettati", sem í bókstaflegri þýðingu merkir "niðursneitt" og Ítalir borða af þeim ógrynnin öll, enda er um ljúffengan og orkumikinn mat að ræða, sem einfalt er að framreiða og hentar hvort sem málsverður útaf fyrir sig, e.t.v. með ólífur og súru grænmeti og/eða melónum, út á pizzur eða á samlokur.

Sérlega hentugur réttur nú í kuldanum, á hlaupum, og eins sem aðventusnakk í góðravinahópi ásamt glasi af beaujolais nouveau eða vino novello.

Á tímum Rómverjanna.

Á tímum Rómverjanna.

Þá þegar var eftirsótt að vera vínbóndi í "Campania Remensins", sem síðar varð Champagne. Jarðvegurinn góður og léttur, aðallega kalk, landslagið hagkvæmt því hlíðarnar snúa í vestur - loftslagið væntanlega líka heitara en það er í dag. Rómverjarnir komu með vínrækt með sér til Gaulverjalands, en þeir kunnu að finna bestu svæðin. Vínið var þá væntanlega mjög ljóst, úr rauðum og hvítum þrúgum, sýruríkt og sennilega sykurbætt eða kryddað. Á Miðöldum.

Fyrsti konungur Frakka, Clovis, var krýndur og skýrður 496 í Reims, og Heilagur Rémi biskup sem sá um athöfnina var stór vínbóndi. Reims átti eftir að sjá 37 konunga Frakklands krýnda á 1000 árum og ætla má að Champagne vínið hafi fest sig í sessi við hirðina alla tíð vegna þess. Þegar Rómarveldið hneig svo og eftir óróatímana þegar Vandalar og Mið-Asíu flokkar ráfuðu um sveitir Frakklands, tóku munkar við vínræktinnni. Klaustur voru mörg í Champagne, rík og nátengd konungsvaldinu - sem þau sáu fyrir víni. Þá var vínið líkara því sem við þekkjum í dag, mjög ljóst og stundum með rauðum blæ (kallað þá clairet), þó miklu sýruríkara. París var þá orðin höfuðborg konunganna og stutt að flytja vínið frá Champagne. Flutningur á vínum var verulegt vandamál - þannig var til dæmis upprunið vínedik, vínið þoldi ekki flutninginn á Loire ánni...

En hvers vegna freyðandi?

Lengi vel var Champagne vínið geymt strax á flösku en ekki á tunnu, þar sem náttúruleg öndun átti sér stað - en líka oxun. Vínið varð þá freyðandi nátturulega, eða "náttútulegt slys" - gerjun í flöskunum byrjaði á haustin en hætti þegar veður fór kólnandi á veturna. Þegar fór að vora byrjaði gerjunin aftur í flöskunni - sem oftast nær sprakk! Önnur vínsvæði voru í heitara loftslagi og þekktu ekki þetta "vandamál" - sem varð að Champagne.

Dom Pérignon og goðsögnin

Dom Pérignon var uppi í lok 17. aldar, í ríku klaustri sem hét Hautvillers. Hann var einstakur víngerðamaður en hann var ekki upphafsmaður Champagne: Hann hægræddi mikið framleiðslu vínsins, en aðallega fór hann að blanda saman árgöngum og saft frá mismunandi þrúgutegundum - sem var afdrifaríkt skref í framleiðslu Kampavínsins. En þá var enn álitinn galli ef vínið var freyðandi - það er ekki fyrr en í lok 19. aldar sem freyðivínið var verulega eftirsótt sem slikt.

Vínið verður freyðandi.

1664: fyrstu heimildir um "sparkling" varðandi vín í Englandi.

1712: fyrstu heimildir um "mousseux" varðandi vín í Frakklandi.

Í lok 18. aldar, má áætla að 10% af víninu frá Champagne hafi verið freyðandi. En Napoléon á að hafa sagt um kampavínið "þú átt þetta skilið við sigurinn og þú þarft á því að halda við ósigurinn" og vínið hefur tvímælalaust verið sérstaklega vinsælt um alla Evrópu, hjá aðlinum og í hirðum konunga og keisara. Þar koma kaupmenn til sögunnar, sem frá 1800-1840 kaupa og selja kampavínið víða, það er búið að finna sterkari flöskur (í Bretlandi þar sem glerið var framleitt með kolum sem gáfu meiri hita en eldiviðurinn) og korkur kemur frá Portúgal og Spáni í staðinn fyrir trétappana. Fyrst þá er Champagne vínið orðið að því kampavíni sem við þekkjum og hefur þessa sérstöðu að vera einstakur gleðigjafi við öll tækifæri.

Aldarafmæli Pabba

Aldarminning

Finnbogi Rósinkranz Sigurðsson.

20.12 1906 – 31.01.1969

Þann 20. desember n.k. verða liðin 100 ár frá fæðingu föður míns Finnboga Rósinkranz Sigurðssonar. Hann var fæddur í Bergþóruhúsi á Vestdalseyri við Seyðisfjörð árið 1906. Hann flutti til Vestmannaeyja árið 1909 og var jafnan kenndur við Pétursborg hús foreldra sinna. Foreldrar hans voru Ingibjörg Björnsdóttir fædd að Kirkjubæ í Vestmannaeyjum 1. september 1886 og Sigurður Vigfússon fæddur að Hofi í Hofsókn Austur Skaftafellssýslu 14.september 1865. Hann var næst yngstur af átta systkinum sem nú eru öll látin. Faðir minn fór ungur til sjós og var sjómennska starf hans langt fram á fimmta áratuginn en þá var hann orðinn fjölskyldumaður. Hann sótti konuefni sitt í Austur-Eyjafjallahrepp að Raufarfelli en þar fæddist móðir mín Sigurbjörg Guðleif Guðjónsdóttir þann 19. febrúar 1916. Hún var dóttir Þorbjargar Jónsdóttur fædd að Rauðsbakka 16.nóvember 1884 og Guðjóns Vigfússonar fæddur að Raufarfelli 17. júní 1887 og var hún úr hópi ellefu systra sem nú eru allar látnar. Þau giftu sig í Vestmannaeyjum 1936 þar sem þau bjuggu fyrstu árin. Þann 21. febrúar giftingarárið fæddist dóttirin Ingibjörg Sigríður. Faðir minn hafði atvinnu af sjósókn við hefðbundnar fiskveiðar og einnig var siglt með fisk til útlanda. Á stríðsárunum tóku þær siglingar á hann, og var hann ekkert áfjáður að ræða þetta tímabil í lífi sínu. Fljótlega eftir stríð hætti hann á sjó og fluttu þá foreldrar mínir til Reykjavíkur og bjuggu fyrst á Framnesvegi 57 en þar fæddist ég þann 5.ágúst 1947. Seinna það ár var svo flutt að Silfurteigi 3 en það húsnæði byggðu þau. Þegar þau fluttu suður þá hóf faðir minn störf hjá byggingafélaginu Brú. Það fyrirtæki steypti upp hús og önnur mannvirki. Í kring um 1950 var hann beðinn um að taka að sér steypuvinnuflokk á Keflavíkurflugvelli hjá fyrirtæki sem þá hét Hamilton en síðar varð það að Íslenskum Aðalverktökum. Hann sá um að steypa upp fyrstu íbúðablokkirnar þar og einnig sá hann um uppbyggingu flugbrauta á alþjóðavellinum, sem og vegum innan vallarsvæðisins. Hjá Hamilton var hann vinsæll og naut virðingar undirmanna sinna. Þénuðu menn hans vel vegna mikillar vinnu á hvaða tíma sólahringsins sem var og gekk hann þar undir nafninu Næturvinnu-Bogi. Á þessu fékk ég sönnur er ég var við störf á vellinum um tíu árum eftir að hann hætti þar. Þá naut ég þess hvernig hann hafði unnið traust yfirmanna sinna og var það ekki í eina eða síðasta sinn sem ég hef notið þess vera sonur hans við slíkar aðstæður. Það hefur verið 1960 eða um það leyti að hann keypti fiskbúðina að Blönduhlíð 2 í Reykjavík. Í fiskvinnu var hann á heimavelli þar kunni hann vel til verka og gekk honum vel að reka fiskbúðina. Hann uppgötvaði líka fljótlega að ekki var nóg að vera með fisk, það varð líka að vera með góðan garðmat. Hann gerði samning við kartöflubónda sem útvegaði honum úrvals kartöflur og rófur allan þann tíma sem hann rak búðina. Á þessum árum mátti ekki vera með fiskbúðir upphitaðar og var þetta því kalsa vinna á veturna. Kuldinn fór illa í hann en hann var ekki sú manngerð að vera kvartandi eða margmáll um það eða sitt heilsufar. Um svipað leyti og hann keypti fiskbúðina festu þau kaup á sérhæð í Stigahlíð sem var í byggingu. Undir það síðasta var hann orðinn frekar þreklítill og sótti hjálp hjá dóttursyni sínum og nafna. Bogi litli eins og hann var kallaður af fjölskyldunni, fór með honum á morgnana að ná í fisk niður á bryggju eða í fiskmiðstöð sem var dreifingarmiðstöð fisksala á þessum tíma. Þetta er fyrir tíma fiskmarkaðanna. Þeir nafnar voru saman morguninn sem hann dó. Þeir voru búnir að koma fisknum fyrir þegar hann bað nafna sinn að fara bara heim sem hann og gerði en sjálfur fór hann til vinafólks í húsinu og bað um að fá að leggja sig. Kallað var eftir aðstoð og dó hann á leiðinni á sjúkrahús. Það var 31.janúar 1969 þá 63.ára gamall. Hann var jarðsettur í Fossvogskirkjugarði. Móðir mín varð ekkja 53.ára og giftist ekki aftur. Hún lést á Landspítalanum 30.október 2005 þá 89 ára og södd lífdaga. Alltaf syrgði hún mann sinn. Foreldrar mínir lifðu í góðu hjónabandi sem einkenndist af virðingu og væntumþykju. Nutum við þess systkinin að eiga góða foreldra sem vöktu yfir velferð okkar og fjölskyldna okkar. Frændfólki sínu voru þau hjálpleg ef hægt var. Þau voru mjög frændrækin enda var mikill gestagangur á heimilinu. Nutu þau þess, veittu vel og voru mjög gestrisin. Fólk kom líka til lengri dvalar og dvöldu kannski yfir veturinn á heimilinu og þótti þeim það sjálfsagt. Það er margs að minnast frá þessum tíma, sunnudagsrúnturinn niður á bryggju að skoða skip og báta. Gaman var líka að vera á “vellinum”. Hann kom og sótti mig til Reykjavíkur ef það var frí í skólanum. Fékk ég þá að vera með honum og njóta ævintýraheimsins sem manni fannst Keflavíkurflugvöllur vera. Þau nutu þess verulega að umgangast barnabörn sín og fengu þau að vera hjá þeim um styttri eða lengri tíma. Ólu þau dótturson sinn Finnboga Rósinkranz upp og þóttu mjög vænt um hann. Ég hefði þegið það vel að fá að vera lengur með honum en hann dó þegar ég var á tuttugugasta og öðru ári. Minningarnar um hann eru ljúfar.

Guðjón Hjörleifur.

Niðjar þeirra hjóna eru:

a)Ingibjörg Sigríður f.21.febrúar 1936 gift Ingólfi Kristjánsyni f.14.marz 1935 og eiga þau sex syni

a)Finnbogi Rósinkranz f.12.11.1956 giftur Höllu Hörpu Stefánsdóttir og eiga þau a) Ingólfur Stefán sambýliskona hans er Sigrún Þórarinsdóttir og eiga þau soninn Tristan

b)Heimir Rósinkranz sambýliskona hans er Auður Kapitola Einarsdóttir og eiga þau dótturina Þórný Hörpu Rósinkranz

Fyrir átti Finnbogi son, Óskar Aðalstein sem er giftur Önnu Friðrikku Guðjónsdóttur og eiga þau dótturina Ljósbrá Önnu.

b)Kristján Friðrik f.20.apríl 1958 var giftur Söndru Gunnarsdóttur og eiga þau a) Arnar b) Sigurrós c) Olgeir Sturla.

c)Einar Berg f.10.ágúst 1959 var giftur Helgu Aradóttur og eiga þau a)Ari b) Tómas c) Jóhann Berg.

d)Leifur Þór f. 7.apríl 1961 giftur Sigurlaugu Guðný Þórarinsdóttir og eiga þau

a) Jakob Þór b) Skúli Þór c) Finnbogi Þór.

e)Olgeir f.3.janúar 1964 giftur Jóhönnu Bjarnadóttir og eiga þau a)Kristófer Máni b) Benidikt Bjartur.

f)Sigurður Ingi f.15.júní 1977 giftur Tinnu Dröfn Marinósdóttir og eiga þau a)Alexandra Brynja b) Marinó c) Thelma Dröfn d) Ingólfur Darri e) Gabríel Tumi

b)Guðjón Hjörleifur f.05.ágúst 1947 giftur Jóhönnu Jónu Hafsteinsdóttur f.25.marz 1951 og eiga þau fjórar dætur:

a)Lilja Hafdís f.04.06.1970 gift Pálma Hamilton og eiga þau þrjá syni a) Arnór Rafn b)Kristófer Hamilton c) Alexander Jóhann.

b)Sigurbjörg Guðleif f.28.06.1975 í sambúð með Friðgeiri Gíslasyni og átti hún fyrir dótturina Helgu Jónu

c)Rósa María f.21.03.1980. í sambúð með Stefáni Sigurðsyni og eiga þau

a) Ingibjörgu Ósk b) Jóhönnu Ír c) Tinnu Sif d) Sigurð og Ellen Ingu.

D)Sunna Dögg f.20.09.1986